Mahalle ve yönetimi 4541 sayılı Şehir ve Kasabalar Mahalle Muhtar ve İhtiyar Heyetleri Teşkiline Dair Kanunun 1 ve 2. maddesi ile 5393 sayılı Belediye Kanunun 9 ve 24. maddesinde düzenlenmiştir. Söz konusu bu madde hükümlerine göre:

Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir.

Mahalle muhtar ve ihtiyar heyeti, bir muhtar ile dört azadan teşekkül eder. Heyetin dört yedek azası vardır.

Belediye sınırları içinde mahalle kurulması, kaldırılması, birleştirilmesi, bölünmesi, adlarıyla sınırlarının tespiti ve değiştirilmesi, belediye meclisinin kararı ve kaymakamın görüşü üzerine valinin onayı ile olur.

Muhtar, mahalle sakinlerinin gönüllü katılımıyla ortak ihtiyaçları belirlemek, mahallenin yaşam kalitesini geliştirmek, belediye ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarıyla ilişkilerini yürütmek, mahalle ile ilgili konularda görüş bildirmek, diğer kurumlarla iş birliği yapmak ve kanunlarla verilen diğer görevleri yapmakla yükümlüdür.

Belediye, mahallenin ve muhtarlığın ihtiyaçlarının karşılanması ve sorunlarının çözümü için bütçe imkânları ölçüsünde gerekli ayni yardım ve desteği sağlar; kararlarında mahallelinin ortak isteklerini göz önünde bulundurur ve hizmetlerin mahallenin ihtiyaçlarına uygun biçimde yürütülmesini sağlamaya çalışır.

Mahalle muhtarları (…), oy hakkı olmaksızın kendi görev ve faaliyet alanlarına giren konuların görüşüldüğü Belediye meclisinin ihtisas komisyonu toplantılarına katılabilir ve görüş bildirebilir.

Köy muhtarlığının aksine mahalle muhtarlığının tüzel kişiliği yoktur.

Muhtar ve ihtiyar heyeti üyelerinin çalışma düzeni Şehir Ve Kasabalardaki Mahalle Muhtar Ve İhtiyar Kurulları Tüzüğünün 39, 40, 41 ve 45. maddesinde düzenlenmiştir. Söz konusu bu madde hükümlerine göre:

Muhtar, kendisine çalışma yeri olarak belli bir yer ayırmak ve bu yerde gündelik işlerini görmeğe yetecek kadar günün belli saatlerinde bulunmak ve bunu mahalle halkına ilan etmek ve Kaymakamlığımıza bildirmek ve çalışma yerinin giriş kapısının uygun bir yerine muhtarlığın başlığını taşıyan bir levha koymak ödevindedir.

İhtiyar kurulu asli üyeleri haftada en az iki defa belli saatlerde muhtarın çalışma yerinde toplanmak ödevindedirler. Bu saatlerin dışında muhtarın çağrısı üzerine toplanırlar.

            Muhtar ve ihtiyar kurulu üyeleri, görevlerini günü gününe görürler ve herhangi makbul sebepler olmadıkça halkın işlerini hiçbir suretle bir günden fazla alıkoyamazlar.

Mahalle bekçileri, mahalle muhtar ve ihtiyar kurullarına, görevlerini yapmakta yardım etmekle ödevlidirler. Muhtarlar bunun için gerektiğinde bekçinin bağlı bulunduğu polis merkezine veya jandarma komutanlığına başvururlar.

Muhtarlık mührü, muhtar ve ihtiyar heyeti üyelerinin imzası ve adresleri Şehir Ve Kasabalardaki Mahalle Muhtar ve İhtiyar Kurulları Tüzüğünün 42 ve 43. maddesi düzenlenmiştir. Söz konusu bu madde hükümlerine göre:

Muhtarlar, örneği İçişleri Bakanlığınca belirtilecek şekilde resmi mühür kullanırlar.

Muhtarlar, her türlü kağıtlara bastıkları mührün kenarına, imzalarını koymak ve ayrıca kağıtların uygun bir yerine adreslerini, başlıklarını, ad ve soyadlarını yazmak ödevindedirler.

Muhtarlık mührü, yalnız muhtarlarda veya vekillerinde bulunur ve yalnız bunlar tarafından kullanılır ve saklanır.

Muhtarlık resmi mührüyle muhtar ve ihtiyar kurulu üyelerinin imzaları ve adresleri Kaymakam tarafından onanarak mahkeme kalemlerine, maliye, nüfus, tapu ve kolluk ve askerlik şubelerine verilir.

Muhtarlık mührünün imal edilmesi, yenilenmesi veya kaybedilmesi hali Resmi Mühür Yönetmeliğinin 3, 11 ve 12. maddesinde düzenlenmiştir. Bu madde hükümlerine göre:

Resmi mühür kullanan muhtarlığın adının değişmesi veya kaldırılması, mührün kaybolması, yenilenmesi veya ilk defa imal edilmesi gerektiğinde, buna ilişkin işlemler Kaymakamlığımız tarafından yürütülmektedir.

Resmi mühürlerin yazılarının okunmayacak kadar silikleşmesi halinde, yenisi yapılmak üzere durum muhtar tarafından bir dilekçe ile Kaymakamlığımıza bildirilecektir. Valilik Makamından alınacak onaydan sonra resmi mühür ücreti muhtar tarafından Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğünün ilgili banka hesaplarına yatırılarak buna ilişkin dekont Kaymakamlığımıza teslim edilecektir.

Mahalle muhtar ve azalarının imza tasdikine ilişkin Tapu Müdürlüğü, İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü ve benzeri kurumlarca istenilen ilmühaberlere muhtar ve azaları tarafından atılan imzaların doğruluğu Kaymakamlığımızca tasdik edilmektedir. 31 Mart 2024 Pazar gübü yapılan mahalli idareler genel seçimleri sonucunda muhtar ve ihtiyar heyeti seçilen üyelerin imza ve diğer kişisel bilgileri Kaymakamlığımız tarafından kayıt altına alınarak e-içişleri seçilmişler modülüne işlenmektedir.

Kayıt aşamasında imza sirküsüne atılan imzalar ile ilmühaberlerdeki imzalar arasında uyuşmazlık olması halinde vatandaşlarımızın işlerinde gecikmelere sebebiyet verilmesine ve mağduriyetlerine yol açmaktadır.

Bu hususta muhtar tarafından, vatandaşların mağduriyet yaşamaması için ihtiyar heyeti üyelerince dikkatli ve titiz davranılması konusunda uyarılması ve bilgilendirilmesi gerekmektedir.

Ayrıca muhtarlarımızın herhangi bir sebeple telefon numaralarını değiştirmeleri durumunda Kaymakamlığımız İlçe Yazı İşleri Müdürlüğü ve diğer ilgili kurumlara bilgi vermeleri gerekmektedir.

Muhtarlarımızın İlden İle, İlçeden İlçeye değişen farklı kimlik kartları taşımaları yerine, halk nezdindeki konumlarına uygun, kişinin muhtar olduğunun kolay tespiti ve kartların güvenliğinin sağlanması amacıyla, İçişleri Bakanlığının 02.11.2017 tarihli ve 2017/08 sayılı genelgesiyle tek tip muhtar kimlik kartı düzenlenmesine geçilmiştir.

Bu genelge ile muhtar adına kimlik kartı düzenleme ve geri alma yetkisi verilen Kaymakamlığımız birimleri buna dair işlemleri usulüne uygun olarak yürütmekten; kendilerine kimlik kartı verilen muhtarlarımız da bu kartların resmi sıfatlarının gerektirdiği itibar ve güveni göz önünde bulundurmak suretiyle kullanmaktan sorumludurlar.

Bu kapsamda e­-içişleri sistemi üzerinden Muhtar Kart Takip Modülü oluşturulmuştur. Muhtarlarımızın kart talepleri için; kendilerinden alınan resim ve kişisel bilgileri bu modüle eksiksiz bir şekilde Kaymakamlığımız İlçe Yazı İşleri Müdürlüğünce girilecektir.

Muhtar; kimlik kartının kaybolması, üzerindeki bilgileri değişen ve yıpranıp kullanılamaz hale gelmesi durumunda Kaymakamlığımıza bir dilekçe ile müracaat ederek yeni kart talebinde bulunacaklardır.  

Kimlik kartını kaybedenlere yeni kimlik kartı tanzim edilene kadar, Kaymakamlığımız tarafından “görev belgesi” verilecektir. Yeni düzenlenen kimlik kartı muhtara teslim edilirken daha önce verilen görev belgesi geri alınacaktır.

Muhtarlardan; vefat, istifa, tekrardan seçilememe veya görevine son verilmesi, kimlik yenileme talebi vb. hallerinde kendilerine verilmiş olan muhtar kimlik kartı Kaymakamlığımıza teslim edilecektir.

Muhtar kimlik kartları; görevden uzaklaştırma, silahaltına alınma, tutuklanma, hapis cezalarının infazı hallerinde muhtarın bağlı olduğu yetkili birim tarafından muhafaza edilmek üzere geçici olarak geri alınacaktır.

Herhangi bir resmi işlemde kullanılmak üzere muhtarlarımızın talep etmesi halinde verilecek olan muhtar görev belgesi Kaymakamlığımız İlçe Yazı İşleri Müdürlüğünden alınacaktır.

Mahalle muhtarının izin hakkı Şehir Ve Kasabalardaki Mahalle Muhtar Ve İhtiyar Kurulları Tüzüğünün 46. maddesinde düzenlenmiştir. Söz konusu bu maddeye göre;

Muhtarlar, herhangi bir zaruri sebeple geçici bir zaman için görevlerinden ayrılmak istediklerinde yerlerine ihtiyar kurulu üyelerinden birini vekil bırakmak suretiyle durumu, Kaymakamlığa bildirirler.

Mahalle muhtarı izne ayrılmadan birkaç gün önce izin dilekçesini Kaymakamlığa sunarak muhtarlığın iş ve işlemlerinin aksamaması için yerine ihtiyar heyeti üyelerinden birini vekil bırakır ve bunu izin dilekçesinde belirtmesi gerekmektedir.

Ayrıca izne ayrılmak isteyen muhtar, yerine bakacak olan azasına muhtarın maaş aldığı bankadan hesap açtırması ve hesap bilgilerini gösterir dekontu izin dilekçesiyle birlikte vermesi gerekmektedir.

İzne ayrıldığı süre boyunca muhtarlık mührünü vekili kullanır.

Muhtar ödenekleri 2108 Sayılı Muhtar Ödenek ve Sosyal Güvenlik Yasasının 1. maddesi ile Köy ve Mahalle Muhtarlarının Ödeneklerinin Ödenme Usulü, Köy Ve Mahalle Muhtarları ve İhtiyar Heyetleri Tarafından Verilecek Resmi Evrak İle Mahalle Muhtarlarının Harç Tahsilatının Ve Paylarının Ödenmesi Biçimi Hakkında Yönetmeliğin 7. maddesinde düzenlenmiştir. Söz konusu bu madde hükümlerine göre:

Mahalle muhtarlarına, 14.750 gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak miktarda aylık ödenek verilir.

Bu ödenek damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaz. Bu ödeneğin net tutarının net asgari ücret tutarının altında kalması halinde aradaki fark, ödenek için öngörülen usul ve esaslar çerçevesinde herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaksızın ayrıca ödenir.

Muhtar ödeneği, her ayın onbeşinci (15) günü ödenmekte olup bu işlemler Kahramanmaraş Valiliği Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı İdari ve Mali İşler Müdürlüğü tarafından yürütülmektedir.

(Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığının Adresi: Yavuz Selim Mahallesi Hacı Bektaşi Veli Caddesi No:4/1 Dulkadiroğlu/Kahramanmaraş (112 Acil Çağrı Merkezi/Diş Hastanesi binası yanı) (Tel:📞0344 223 55 70)

Muhtarlarımız aylık bordrolarını almak istediklerinde Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı İdari Mali İşler Müdürlüğünden almaları gerekmektedir.

Köy ve mahalle muhtarları görevli oldukları sürece ödenek alırlar. Hastalık, izin veya görevden ayrılma hallerinde bu ödenek vekillerine ödenir.

        Muhtarların sosyal güvenlik durumları 2108 Sayılı Muhtar Ödenek ve Sosyal Güvenlik Yasasının 4. maddesinde düzenlenmiştir. Söz konusu bu maddeye göre:

        5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (c) bentleri kapsamında sigortalı sayılmayı gerektirecek bir çalışması bulunmayan veya bu kapsamda aylık almayan mahalle muhtarları, 5510 sayılı Kanunun 4 /1-b bendi kapsamında sigortalı sayılırlar.

        5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunun 4, 7, 8 ve 9. madde hükümlerine göre:

        Mahalle muhtarları başka bir sosyal güvenlik statüsüne bağlı olmadıkları taktirde sigortalı sayılmaktadırlar. Hizmet akdine tabi çalışması bulunan, vergi mükellefiyeti, şirket ortaklığı, Bağ-Kur kapsamında tarımsal faaliyeti olan kişiler, isteğe bağlı sigortaya prim ödeyen, 5510 sayılı yasanın ek 5 ve ek 6 ncı maddeleri kapsamında (tarım SSK-taksi, dolmuş çalışanı) prim ödeyen kişilerin sigortalılıkları muhtar seçildikleri tarihten bir gün önce sona erer ve muhtarlık nedeniyle Bağ-Kur sigortalılıkları başlar. Gelir ve/veya aylık alan emekliler muhtar seçilseler bile Bağ-Kur’a kayıt ve tescil yapılmamakta, emekli aylılarından sosyal güvenlik destek primi de kesilmemektedir. 

        Birinci fıkra kapsamında bulunanların prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanacak sosyal güvenlik primleri, Kahramanmaraş Valiliği Yatırım İzleme Ve Koordinasyon Başkanlığı tarafından doğrudan Sosyal Güvenlik Kurumuna ödenmektedir.

        Mahalle muhtarlarının sigortalılıkları seçildikleri tarihten itibaren başlatılacaktır. Bunlar, muhtar seçildiklerine ilişkin mazbatalarını ilgili seçim kurulundan aldıkları tarihten itibaren Kaymakamlığımız tarafından onbeş (15) gün içinde Sosyal Güvenlik Kuruma bildirilecektir.

        Mahalle muhtarlarının sigortalılıkları muhtarlık görevinin bittiği tarihte sona erer. Bu tarih il veya ilçe mülki amirliklerince ve sigortalılarca, mahalle muhtarlarından Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında gelir vergisi mükellefi olanlar hariç, aynı zamanda hizmet akdi ile çalışmaya başlayanların sigortalılıkları çalışmaya başladıkları tarihten bir gün önce sona erecek, bu tarih sigortalılarca en geç on gün içinde sigortalı işten ayrılış bildirgesi ile Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilecektir.

        4541 Sayılı Şehir ve Kasabalarda Mahalle Muhtar Ve İhtiyar Heyetleri Teşkiline Dair Kanunun 20 ve 21. Maddeleri ile Köy ve Mahalle Muhtarlarının Ödeneklerinin Ödenme Usulü, Köy Ve Mahalle Muhtarları ve İhtiyar Heyetleri Tarafından Verilecek Resmi Evrak İle Mahalle Muhtarlarının Harç Tahsilatının Ve Paylarının Ödenmesi Biçimi Hakkında Yönetmelik 10 ve 11. maddelerinde düzenlenmiştir. Bu madde hükümlerine göre:

        Mahalle muhtarları ve ihtiyar heyetleri tarafından görülecek hizmetlere karşılık olarak iş sahiplerinden harç alınır ve alınan harç miktarı, evrak ve vesikalar üzerinde gösterilir.

        Mahalle muhtarlarının hangi işlerden ne miktarda harç alacakları her yıl başından önce Valilik İl İdare Kurulunca kararlaştırılacak bir tarife ile belirlenerek mali yıl başından en az 15 gün önce mahalle muhtarlıklarına Kaymakamlığımız tarafından duyurulur.

        Yoksullukları mahalle muhtarı tarafından kabul edilenlerden ve 4541 sayılı kanunun üçüncü maddesinin ikinci bendinde yazılı işlerden harç alınmaz.

        Muhtarlar bu tarifenin valilikler tarafından onaylanmış bir örneğini iş sahiplerinin görebilecekleri bir yerde asılı olarak bulundurmak zorundadırlar.

        Muhtarlık işlerinin tedviri için lüzumlu kira, ısıtma, aydınlatma, hademe ücreti gibi masraflar bu harçlardan ödenir.

        Muhtarlık ve/veya ihtiyar heyeti üyeliğinde boşalma olması Şehir Ve Kasabalardaki Mahalle Muhtar Ve İhtiyar Kurulları Tüzüğünün 30. maddesinde düzenlenmiştir. Söz konusu bu maddede;

        Muhtarlık ölüm, çekilme, vazifeden çıkarılma, seçimin onanmaması, 45 günden fazla askere alınma gibi sebeplerle veya herhangi başka bir şekilde boş kalırsa, yenisi seçilinceye kadar kaymakam mahalle ihtiyar kurulu üyelerinden birini muhtarlık görevlerini yapmağa yetkili kılar. Mahalle ihtiyar kurulu üyeliğinde boş yer olursa bu yer yedek üye ile doldurulur. Yedek üye kalmamış bulunursa boşluk sayısınca yeniden seçim yapılır.

        Boşalan muhtarlık, ihtiyar heyeti üyeliği için seçim yapılması 2972 sayılı Mahalli İdareler İle Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanun 33. maddesinde düzenlenmiştir. Söz konusu bu maddeye göre: Mahalle muhtarlığının herhangi bir sebeple boşalması halinde ihtiyar heyetinin birinci üyesi durumu, yazılı olarak ilgili seçim kuruluna ve Kaymakamlığımıza bildirmek zorundadır.

        Boşalan muhtarlıklar için her yıl haziran ayının ilk pazar günü seçim yapılır. Seçim yapılıncaya kadar muhtarlık görevi Kaymakam tarafından atanacak muhtar vekili tarafından yürütülür.

        Seçim döneminin sona ermesinden önce ihtiyar heyeti üye sayısının yedeklerinin de getirilmesinden sonra üye tamsayısının, yarısına düşmesi halinde, muhtar, durumu bir hafta içinde ilgili seçim kurulu başkanlığına ve bilgi için de Kaymakamlığa bildirmeye mecburdur.

        Mahalle muhtar ve ihtiyar heyetleri vazifelerini ifada ihmal ve terahi gösterdikleri takdirde görevlerine son verilmesi 4541 sayılı Sayılı Şehir ve Kasabalarda Mahalle Muhtar Ve İhtiyar Heyetleri Teşkiline Dair Kanun 18. maddesi ile Şehir Ve Kasabalardaki Mahalle Muhtar Ve İhtiyar Kurulları Tüzüğünün 29. maddesinde düzenlenmiştir. Söz konusu bu madde hükümlerine göre;

        Mahalle muhtar ve ihtiyar heyetleri vazifelerini ifada ihmal ve terahi gösterdikleri takdirde Kaymakam kendilerine yazılı ihtarda bulunur. Bu ihtara rağmen temerrüt edenlerin işten eli çektirilir. İşten el çektirilenler hakkındaki kağıtlar en kısa bir zamanda İlçe İdare Kurulunca incelenerek verilecek karara göre ya görevlerine yeniden başlattırılır veya görevlerine son verilir. İlçe İdare Kurulu kararıyla vazifelerine son verilirse geri kalan üyelerden Kaymakam tarafından vekil tayin edilir.

        Mahalle muhtarları ve ihtiyar heyeti üyeleri, görevlerinden doğan veya görevlerinin yürütülmesi sırasında işledikleri suçlardan dolayı 4483 Sayılı Devlet Memurları ve Diğer Kamu Görevlilerinin yargılanması hakkında kanun hükümlerine göre yargılanırlar. Görevleri sebebiyle (görevi ihmal, görevi kötüye kullanma, sahte evrak düzenlenmesi gibi) işlediği suçlardan dolayı adli yargıda yargılanabilmeleri için Kaymakam tarafından ön inceleme başlatılarak soruşturma izni verilmesi gerekmektedir.

        Mahalle muhtarlarının görevleri ile ilgili olmayan (kavga, adam yaralama, küfür, hakaret, trafik kazası gibi) konulardaki suçlar takibe bağlı suç olduğundan genel hükümlere göre yargılanması gerekir.

        İlçemiz Mahalle muhtar ve ihtiyar heyeti üyelerinin soruşturma sebebiyle görevden uzaklaştırma yetkisi Kaymakama aittir.